 |
| ΑΝΤΩΝΙΟΣ ΟΙΚΟΝΟΜΟΥ |
Με αφορμή τη συμπλήρωση 193 χρόνων από την κήρυξη τησ Επανάστασης του 1821 φρονώ ότι είναι αδήριτη ανάγκη να αναφερθώ στη ζωή και το έργο ενός Υδραίου λαϊκού ηγέτη και επάναστάτη ,του Αντωνίου Οικονόμου , μιας μορφής που δεν άνηκε στην κοινωνική ελίτ αλλά κατάφερε να πυροδοτήσει στις καρδιές των Υδραίων συμπατριωτών του τη φλόγα της Επανάστασης .
Την περιόδο που εξετάζουμε η Ύδρα ήταν ένα από τα ισχυρότερα εμπορικά κέντρα της Μεσογείου .Η συνθήκη του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή (1776) είχε συμβάλει καθοριστικά στην ακμάζουσα οικονομική πορεία του νησιού.Τα καράβια των Υδραίων όργωναν την Μεσόγειο θάλασσα και αμύθητα πλούτη συγκεντρώνονταν στα χέρια των προκρίτων του νησιού.
Μέσα σε αυτήν την περίοδο οικονομικής άνθισης γεννήθηκε στην Ύδρα το 1780 ο Αντώνιος Οικονόμου και από πολύ νωρίς ασχολήθηκε με το επάγγελμα του ναυτικού.Η γυναίκα του ονομαζόταν Μαρία και μαζί της είχε αποκτήσει πέντε παιδιά , δυο γιους και τρεις κόρες.Οι δυο γιοι του , Ο Γιάννης και ο Παντελής , ήταν πάντα στο πλευρό του πατέρα τους.
Το 1820 το μοναδικό ιστιοφόρο του Οικονόμου ναυάγησε στο Γιβραλτάρ (Κάδιξ Ισπανίας)και αφού ο ίδιος επέστρεψε στην Ύδρα κατευθύνθηκε μετά προς την Κωνσταντινούπολη με σκοπό να ναυπηγήσει νέο.Αυτό το ταξίδι όμως έμελλε να αλλάξει την πορεία τησ ζωής του και να τον σφραγίσει ανεξίτηλα.
Την περίοδο αυτή πλήθος Ελλήνων ναυτικών συνέρρεε στην Κωνσταντινούπολη γιατί εκεί ήταν ο βασικός πυρήνας της Φιλικής Εταιρείας .Εκεί κατηχήθηκε ταχύτατα στους σκοπούς της Εταιρείας και οι φλογερές ιδεές για την απελευθέρωση του Ελληνισμού από τον τουρκικό ζυγό είχαν αρχίσει να αναζοπυρώνονται .Αφιερωμένος στον ιερό σκοπό της απελευθέρωσης παραγκωνίζει τα εμπορικά σχέδια του και αφιερώνεται στον αγώνα για την Ελευθερία.Ήταν αυτός που έθεσε τις βάσεις για την έναρξη της Επανάστασης στο νησί.
Επιστρέφοντας στην Ύδρα και μη έχοντας καράβι εργάζεται ως δεύτερος καπετάνιος στα καράβια των οικονομικά εύρρωστων του νησιού.Μέσα από την καθημερινή συνεργασία με τους απλούς κατοίκους της Ύδρας κατάφερε να τους μεταλαμπαδεύσει τις ελπίδες του και τα σχέδια του για την ευλογημένη ώρα που θα κατάφερναν να αποδεσμευτούν από τον τουρκικό ζυγό.Η επιρροή του στα λαϊκά στρώμματα ήταν μεγάλη και το μέγεθος της θα γίνει περισσότερο κατανοητό αργότερα καθώς στο πρόσωπο του ο λαός της Ύδρας θα βρεί τον εκφραστή των δικών του πεποιθήσεων και θα τον αναγνωρίσει ως ηγέτη που κρατά τα πολιτικά ηνία του νησιού.
Ο λαός της Ύδρας με τον Οικονόμου ήταν έτοιμοι για το μεγάλο επαναστατικό βήμα .Δεν άργησαν όμως να εκδηλωθούν οι πρώτες αντιδράσεις από τους πρόκριτους του νησιού οι οποίοι και αποτελούσαν τον ακρογωνιαίο λίθο της τοπικής οικονομίας .Ήταν αυτοί που φοβούνταν τον ξεσηκωμό γιατί θα έπληττε την οικονομική τους δύναμη και θα μπορούσε να στοίχισει και την ολοκληρωτική απωλεία της .Οι φόβοι τους δεν ήταν αθεμελίωτοι καθώς από το 1464 μέχρι και το 1821 είχαν γίνει σε όλο τον ελλαδικό χώρο πάνω από είκοσι Επαναστάσεις και είχαν πνιγεί όλες στο αίμα.
Στον αντίποδα τα ο λαός της Ύδρας εξέφραζε την βαθύτατη επιθυμία να συμμετάσχει στον αγώνα απαγκίστρωσης από την Οθωμανική αυτοκρατορία.Οι φόβοι είχαν εξανεμιστεί μπροστά στις αξίες και στα ιδανικά πρόβαλλαν μπροστά στους.Προέτασσαν την ευημερία του συνόλου έναντι της ευημερίας λίγων.Προέτασσαν ιδεολογίες και αξίες έναντι οικονομικών συμφερόντων.Προέτασσαν την ίδια τους τη ζωή για να κληροδοτήσουν στις επόμενες γενίες μια χώρα ελεύθερη.Στην πνευματική αφύπνιση τόσο του Υδραϊκού λαοὐ όσο και γενικότερα όλων των Ελλήνων καθοριστική ήταν η συμβολή τόσο της Γαλλικής Επανάστασης όσο και του Διαφωτισμού.Η Ελευθερία, η Ισότητα, η Αδελφότητα ήταν πέρα από βασικά αιτήματα των Γάλλων Επαναστατών αιτήματα και των Ελλήνων αγωνιστών.
Το Δεκέμβρη του 1820 ο Παπαφλέσσας επισκέφτηκε την Ύδρα και ύστερα από συνομιλία με τον Οικονόμου και με άλλους Φιλικούς ετοίμασε το έδαφος για την εξέγερση-Επανάσταση.Αρχές του Μάρτη του έτους 1821 κατέφτασαν στο νησί τα πρώτα μηνύματα για τις προεπαναστατικές προετοιμασίες στην Πελοπόννησο.Οι πρόκριτοι εξακολουθούσαν να είναι ανένδοτοι ' δεν επιθυμούσαν τη συμμετοχή σε τἐτοιου είδους ενέργειες και ήταν διατεθειμένη να καταπνίξουν κάθε κίνηση.Επιβεβαίωση των θέσεων τους αποτελεί και το γεγονός ότι εκείνο το χρονικό διάστημα είχαν αποστείλει την ετήσια και καθιερωμένη ναυτική δύναμη αποτελούμενη από Υδραίους η οποία θα ενίσχυε τον οθωμανικό στόλο.Μετά από ταχύτατη παρέμβαση του Οικονόμου η ναυτική δύναμη που έπλεε ανοιχτά της Μήλου επιστρέφει στο νησί.Η κατάσταση στο νησί είχε αλλάξει.
Ο Αντώνης Οικονόμου με την συνεργασία του Πέτρου Μαρκέζη και του Γεωργίου Αγαλοπούλου και με την δικαιολογία της ενίσχυσης των δυνάμεων του Μωριά στρατολογούσαν άντρες.Η πραγματικότητα ήταν ότι ετοίμαζαν κίνημα.Στις 27 Μαρτίου έφτασε το μήνυμα για την έναρξη της Επανάστασης στην Πελοπόννησο και για την πολιορκία των τουρκικών πλοίων στην Ακροκόρινθο.Το νέο δόνησε την τοπική κοινωνία και όλοι εναγωνίως επιθυμούσαν να μάθουν περισσότερα .΄Ολα ήταν έτοιμα για το μεγάλο βήμα το οποίο θα μετέτρεπε τις ιδέες τους σε πράξεις και κορυφαία ιστορικά γεγονότα.
Το βράδυ της ίδιας μέρας (27 Μαρτίου) την ηρεμία της νύχτας τάραξαν οι χαρμόσυνες καμπανοκρουσίες από όλες τις εκκλησίες του νησιού.Τα καμπανίσματα ξεσήκωσαν όλη την Ύδρα και η πρώτη σπίθα για την έναρξη της μεγάλης επαναστατικής φωτιάς είχε μόλις κάνει την εμφάνιση της.Ο λαός της Ύδρας βγήκε στα σοκάκια του νησιού και άρχισε σε κατάσταση ανείπωτης ευδαιμονίας να ζητοκραυγάζει.Ένα τεράστιο ανθρώπινο κύμα ξεχύθηκε στους δρόμους του νησιού.Το κύμα αυτό κατέληξε στο λιμάνι και εκεί έγινε ένας ορμητικός χείμαρρος ,ο οποίος ελεγχόταν από την λεοντίσια μορφή του καπετάν Αντώνη Οικονόμου.Τα αγκυροβολημένα στο λιμάνι καράβια βρίσκονταν πλέον υπό την κατοχή του λαού και όχι των προκρίτων.
Το πρωί της 28ης Μαρτίου εισέβαλαν στο Διοικητήριο και πραξικοπηματικά αφαιρεσαν την εξουσία από τον διοικητή Νικόλαο Κοκοβίλα.Η Επανάσταση είχε ήδη αρχίσει από το λαό και ο τρόπος που είχε γίνει ενίσχυε την αμηχανία των προκρίτων.Ο Οικονόμου αναγκάζει στις 31 Μαρτίου τους πρόκριτους να υπογράψουν ειδικό σύμφωνο(συγκεντρώθηκαν 60 υπογραφές) με το οποίο αποδέχονταν την σύμπραξη
τους στον Αγώνα.Το πολίτευμα του νησιού ήταν πλέον λαοκρατικό και αυτό αντικατοπτρίζεται και στα επίσημα δημόσια έγγραφα καθώς φέρουν την υπογραφή των "κατοἰκων"της Ύδρας και όχι των "προκρίτων".
Στις 15 Απριλίου έγινε στο Μοναστήρι η επίσημη κήρυξη της Επανάστασης με την συμμετοχή και των προκρίτων .Μετά από την Θεία Λειτουργία ο ιερέας ευλόγησε την επαναστατική σημαία και οι Υδραίοι επιβιβάστηκαν στα καράβια καθώς πλέον ήταν σε θέση να βοηθήσουν όλοι μαζί τον αγώνα στον Μωριά.
Η λαϊκή εξουσία του Οικονόμου δεν κράτησε για πολύ.Στις 12 του Μάη εκδηλώθηκε η αντίδραση των προκρίτων εναντίον του Οικονόμου.Οι συνθήκες ήταν ευνοϊκές για την υλοποίηση των σχεδίων τους.Το σύνολο των ναυτών-συμπαραστατών του Οικονόμου απουσίαζε και η φρουρά του Διοικητηρίου ήταν ανεπαρκής.Μίσθαρνα όργανα των προκρίτων συλλαμβάνουν τον καπετάν Αντώνη Οικονόμου.Ο θάνατος του αν και ήταν επιθυμητός όπως αποδείχτηκε ετεροχρονισμένα εμποδίστηκε από τον φόβο της ενδεχόμενης λαϊκής οργής.Τελικά ο Οικονόμου βρήκε προσωρινό καταφύγιο στο Κρανίδι αλλά μετά από την πιεστική στάση των προκρίτων τον φυλακίζουν στην Μονή του Αγίου Γεωργίου .
Το Δεκέμβρη του 1821 με αφορμή τη συνέλευση στο Άργος όλες οι καθοριστικές μορφές του αγώνα είχαν συγκεντρωθεί εκεί.Ο Οικονόμου πληροφορείται τις εξελίξεις και δραπετεύει.Η οργή των προκρίτων από τη διαφυγή του Οικονόμου είναι πρόδηλη στο παρακάτω απόσπασμα από το γραπτό υπόμνημα το οποίο εξέδωσαν:"ενῶ δέ ἡ εἴδησις τῆς αὐτῶν πλησιάσεως προξενεῖ το φρικτότερον ἀποτέλεσμα μεταξύ ἡμῶν ,ἡ αναρχία μέλλει ἐντός ὁλίγου να ἀναφανεῖ μεταξύ ἡμῶν῀ [...]'. Ο Υψηλάντης απαιτεί τη σύλληψη του και την μεταφορά του στο Άργος .Οι Υδραίοι πρόκριτοι δίνουν εντολή στον Αντρέα Λόντο να τον σκοτώσουν με την συνοδεία αρματωμένων αντρών του Ξύδη. Ο Κολοκοτρώνης μάταια προσπάθησε να προλάβει το κακό με την αποστολή διακοσίων αντρών με οπλαρχηγό τον Τσώκρη.Ο Οικονόμου είχε ήδη δολοφονηθεί από τα βόλια Ελλήνων .
Στις 16 Δεκεμβρίου του έτους 1821 το άστρο του Αντωνίου Οικονόμου έσβησε μα η λάμψη της προσωπικότητας του φωτίζει μέχρι και στις μέρες μας .Χαρακτηριστική φράση που αποκρυσταλλώνει την πολιτική εμβέλεια που είχε η φυσιογνωμία του Οικονόμου είναι η φράση του ιστορικού Ι.Φιλήμων η οποία αναφέρει τα εξής:"Κανένα πρόσωπο του Εικοσιένα από τα πιο διάσημα δε ντύθηκε τόση εξουσία όσην ο Οικονόμου με το κίνημα του και τίποτα δεν θα τον εμπόδιζε , αν ήθελε, να απλώσει την αρχή του και σε όλη την Ελλάδα".
Αυτή ήταν η ζωή του Αντωνίου Οικονόμου .Η δράση του και η καταγραφή του ονόματος στις λαμπρές σελίδες τησ Ιστορίας υπονομεύτηκαν όσο κανενός αλλόυ αλλά η αποκατάσταση της ιστορικής αλήθειας είναι χρέος της επιστήμης της ιστορίας έστω και και αν αυτή γίνεται με την μεσολάβηση χρόνων.Και αν είναι κάτι να μας διδάξει όλη η παραπάνω αναφορά ας μην είναι ότι η ιστορία διδάσκει ότι δεν διδάσκεται αλλά ας είναι ότι η γνώση της ιστορίας είναι το μοναδικό αντίδοτο στη μισαλλοδοξία.
Μαρία Βούλγαρη,
Ιστορικός -φιλόλογος
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ:
-Ιστορία του Ελληνικού Έθνους
-Ιστορία του Νέου Ελληνισμού (1770-2000)
-Ιστορία της νήσου Ύδρας-Α.Λιγνός
-Αντώνης Γιάννη Οικονόμου, ο πρωτεργάτης της Υδραϊκής επανάστασεως του 1821 -Χ.Χριστοδούλου
-Βιογραφίες διαπρεπών Υδραίων 1821-Καπετά Αντώνης Γιάννη Οικονὀμου -Ν.Σαχίνη
-Απομνημονεύματα Φωτάκου -Η δολοφονία του Α.Οικονόμου
-Ιστορία Ελληνικής Επαναστάσεως -Σπ.Τρικούπης
-Ελληνική Επανάσταση -Δ.Κόκκινος
-Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 -Σ. Καργάκος
-Ο Χαρακτήρας της εθνεγερσίας του '21 -Κ.Σαρδέλης
-Η Γαλλική Επανάσταση στην τουρκοκρατούμενη κοινωνία, Δ.Αποστολόπουλος
-Νεοελληνικός Διαφωτισμός ,κ.Θ.Δημαράς
-Ελληνική εμπορική ναυτιλία ,Γ.Λεονταρίτης
-Δοκίμιον περί της Ελληνικής ΕπαναστάσεωςῙ.Φιλήμων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου