1918: «Πλήρης αστική, πολιτική, οικονομική και κοινωνική εξίσωσις των γυναικών προς τους άνδρας. Κατάργησις όλων των νόμων που περιορίζουν τα δικαιώματα της γυναικός και του νόθου παιδιού. Το Συνέδριο ζητεί να παραχωρηθεί στις γυναίκες το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι καθώς και την κατοχύρωση του πολιτικού γάμου».
(σ.σ. Η θέση 12 του Προγράμματος, του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας – ΣΕΚΕ).
1928: «Ορισμένα τινά Ελληνικά Θήλεα ζητούν να δοθεί ψήφος εις τας γυναίκας. Σχετικώς με το ίδιον τούτο θέμα διαπρεπέστατος επιστήμων είχε άλλοτε αναπτύξει από του βήματος της Βουλής το επιστημονικώς πασίγνωστον, άλλως τε, γεγονός ότι παν θήλυ διατελεί εις ανισόρροπον και έξαλλον πνευματικήν κατάστασιν ωρισμένας ημέρας εκάστου μηνός. Επειδή, εν τούτοις, αι ημέραι αύται, δε συμπίπτουν ως προς όλα τα θήλεα, είναι αδύνατον να ευρεθεί ημέρα πνευματικής ισορροπίας και ψυχικής γαλήνης όλων των θηλέων, ώστε την ευτυχή εκείνην ημέρα να ορίζονται αι εκάστοτε εκλογαί. Η γυναικεία, συνεπώς, ψήφος είναι πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
(σ.σ. Δημοσίευμα της εφημερίδας «Νέα Ημέρα» της 20 -03 – 1928 με θέμα «Ψήφος Γυναικών»).
Τα δύο κείμενα τα χωρίζουν δέκα χρόνια. Δέκα και περισσότεροι αιώνες! Αντί ο κόσμος να τραβήξει μπροστά τράβηξε προς τα πίσω. Τελικά, η γυναίκα στον τόπο μας απόκτησε (διά νόμου) το δικαίωμα ψήφου μόλις το 1952! Μέχρι τότε δεν ήταν άνθρωπος, ήταν πράγμα (res)! Για να είμαστε ιστορικά σωστοί, το αστικό κράτος, κάτω από πιέσεις και αγώνες, αναγκάστηκε να κάνει τις πρώτες παραχωρήσεις του, από το 1930 ακόμα! Παραχώρησε το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες, μόνον για τις δημοτικές εκλογές, και μόνον το δικαίωμα του εκλέγειν! Το εκλέγεσθαι, μπορούσε να περιμένει άλλα είκοσι δύο ολόκληρα χρόνια! Α, να μην ξεχάσουμε: Δικαίωμα ψήφου είχαν μόνον οι εγγράμματες και όσες ήταν πάνω από 30 χρόνων!
Θεωρούμε περιττό να πούμε πως το 1930, το 70% των γυναικών στην Ελλάδα ήταν αγράμματες! Συνεπώς το ημι – δικαίωμα δόθηκε εκ του ασφαλούς! Το 1934, που η Ελληνίδα γυναίκα έκανε χρήση του δικαιώματος, μόνον να εκλέγει, δεν ψήφισαν παρά 240 γυναίκες σε ολόκληρη την Ελλάδα! Το 70% των γυναικών, που είχαν δικαίωμα ψήφου (30 και πάνω χρόνων), ήταν αγράμματες! Πάντως, οι εκλογές εκείνες ήταν οι πρώτες στην ιστορία του τόπου, όπου οι γυναίκες, έστω και υπό όρους, άσκησαν το δικαίωμα ψήφου!
Στις 23 Απρίλη του 1944, αμέσως μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γίνονται οι πρώτες εκλογές στην Ελεύθερη Ελλάδα και στο Εθνικό Συμβούλιο (Βουλή) εκλέγονται οι πρώτες γυναίκες βουλευτές στην ιστορία του τόπου: Χρύσα Χατζηβασιλείου, Μαρία Σβώλου, Καίτη Νισυρίου – Ζεύγου, Μάχη Μαυροειδή, Φωτεινή Φιλιππίδη. Τον Ιούλη του 1944, στις εκλογές για την Αυτοδιοίκηση και τη Λαϊκή Δικαιοσύνη, εκλέγονται, επίσης, γυναίκες. Ο Εμφύλιος, φυσικά, σήμανε το τέλος της ελπίδας. Πισωγύρισμα για την Ελλάδα, πισωγύρισμα και για τις γυναίκες.
Για να μην ξεχνάμε! Η ψήφος στη γυναίκα δε χαρίστηκε, κατακτήθηκε! Κατακτήθηκε ύστερα από συντονισμένους αγώνες και από τα δύο φύλα. Και, βέβαια, δεν ήταν μόνο μια ελληνική κατάκτηση. Ηταν μια παγκόσμια κατάκτηση.
Αναφέρουμε αυτά τα λίγα ιστορικά στοιχεία, για να θυμίσουμε πως οι εκλογές, ακόμα και κάτω από το αστικό καθεστώς, δεν είναι μια κοσμική υπόθεση. Ούτε ένα φιλικό αλισβερίσι! Είναι μια πράξη σοβαρή, που απαιτεί τον ανάλογο σεβασμό! Τόσο από αυτούς που εκλέγουν όσο και από αυτούς που ζητάνε να εκλεγούν!
Η γυναικεία παρουσία στο ιστορικό προσκήνιο δε χαρίστηκε. Κατακτήθηκε! Τόσο οι γυναίκες που εκλέγουν, όσο και αυτές που ζητούν να εκλεγούν, δε συμμετέχουν σε πάρτι! Συμμετέχουν στο δικαίωμα στην αξιοπρέπεια! Στο δικαίωμα στον αγώνα! Στο δικαίωμα στη συμμετοχή! Στο δικαίωμα για την πραγματική ισότητα! Την ισότητα που δε διαχωρίζει τα φύλα, δεν αποδέχεται τις τάξεις!
Ούτε η εμμηνόρροια, ούτε η διαφορετική μέρα της εμμηνόρροιας είναι ελάττωμα της φύσης! Είναι μέρος της φυσικής διαδικασίας! Ελάττωμα της φύσης είναι η γυναίκα να ψηφίζει τους υβριστές της. Αυτούς που τη θεωρούν γλάστρα (res). Αυτούς που την εντάσσουν στα ψηφοδέλτιά τους, για τα σωματικά της προσόντα. Αυτούς που τη θέλουν χειραγωγημένη, υποταγμένη, άνιση ταξικά, γι’ αυτό και φυλετικά. Η εμμηνόρροια δεν είναι πολιτικό ελάττωμα! Είναι λειτουργία της φύσης!
Και μερικές επιπλέον ιστορικές πληροφορίες για το θέμα μας:
Το 1844 πραγματοποιείται η Α΄ Εθνοσυνέλευση και ψηφίζεται το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, το οποίο ορίζει στο άρθρο 3 ότι « οι Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου», ξεχνώντας παντελώς να αναφέρει τον υπόλοιπο πληθυσμό, ήτοι τις Ελληνίδες, οι οποίες είχαν μάλιστα προσφέρει ουκ ολίγα στον πόλεμο για την ανεξαρτησία από τον οθωμανικό ζυγό. Έτσι, μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘20 θεωρούνταν δεδομένο ότι μόνον οι άνδρες είχαν δικαίωμα να μετέχουν στις εκλογικές διαδικασίες, ενώ η γυναικεία ψήφος θεωρείτο «πράγμα επικίνδυνον, άρα αποκρουστέον».
Το 1921 ο πρωθυπουργός Γούναρης επαναφέρει στη Βουλή την πρόταση για ψήφο των γυναικών αλλά προκαλούνται βίαιες αντιδράσεις από πολλούς πολέμιους της ιδέας. Η πρόταση επιστρέφει εκ νέου το 1924 και μετά από ακόμα πέντε χρόνια διαμάχης, υπερψηφίζεται και με Προεδρικό Διάταγμα. Στις 5 Φεβρουαρίου 1930, αναγνωρίστηκε το δικαίωμα (μόνο) του εκλέγειν για τις Ελληνίδες.
Δεν έλειπαν ωστόσο οι περιορισμοί, αφού το δικαίωμα ψήφου ίσχυε μόνο για τις δημοτικές και κοινοτικές εκλογές και αφορούσε μόνο στις εγγράμματες γυναίκες, που είχαν συμπληρώσει το 30ο έτος της ηλικίας τους. Έτσι, για πρώτη φορά οι γυναίκες ψήφισαν στις δημοτικές εκλογές της 11ης Φεβρουαρίου 1934. ΟΙ προκαταλήψεις, η μη εγγραφή στους καταλόγους και ο μεγάλος αριθμός αναλφάβητων γυναικών έχει ως αποτέλεσμα να ψηφίσουν μόλις 240 – 480 κυρίες.
Η Ελληνική Βουλή ψηφίζει το νόμο 2159 στις 28 Μαΐου 1952 ο οποίος παραχωρεί ίσα πολιτικά δικαιώματα στις γυναίκες. Ωστόσο δεν ασκείται το δικαίωμα στις προσεχείς εκλογές του Νοεμβρίου αφού δεν είχαν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Λίγους μήνες αργότερα, όμως, σε επαναληπτικές εκλογές που διεξήχθησαν στη Θεσσαλονίκη, εξελέγη η πρώτη γυναίκα βουλευτής. Πρόκειται για την Ελένη Σκούρα, του Ελληνικού Συναγερμού, η οποία μαζί με την Βιργινία Ζάννα, του Κόμματος Φιλελευθέρων, υπήρξαν οι πρώτες γυναίκες υποψήφιες για το βουλευτικό αξίωμα.
Σε βουλευτικές εκλογές, οι Ελληνίδες ψήφισαν για πρώτη φορά στις 19 Φεβρουαρίου 1956, οπότε η Λίνα Τσαλδάρη της ΕΡΕ και η Βάσω Θανασέκου της Δημοκρατικής Ένωσης κέρδισαν την είσοδό τους στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Μάλιστα η Λίνα Τσαλδάρη έγινε και η πρώτη γυναίκα υπουργός, αναλαμβάνοντας το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας στην κυβέρνηση Καραμανλή. Αξίζει να σημειωθεί ότι την ίδια χρονιά εξελέγη και η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος, η Μαρία Δεσύλλα στην Κέρκυρα. Πρέπει να περάσουν ακόμα δυο δεκαετίες, ώσπου το Σύνταγμα του 1975 να ορίσει επιτέλους ότι «οι Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι».
Η Εφημερίδα Κυριών και η Καλλιρόη Παρρέν
Στον αγώνα για τη συμμετοχή των γυναικών στα πολιτικά πράγματα της χώρας, πρωτοστάτησε το φεμινιστικό κίνημα, με πιο σημαντική φωνή έκφρασης των διεκδικήσεων αυτήν της Καλλιρρόης Παρρέν, το γένος Σιγανού. Πρόκειται για την πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που δημοσιογράφησε και εξέδιδε από το 1887 και για 31 χρόνια την «Εφημερίδα των Κυριών». Η Εφημερίδα των Κυριών διατύπωνε από τον 19ο αι. το θαρραλέο σύνθημα «Ψήφος στη Γυναίκα» παρά τα ειρωνικά, υβριστικά, και απειλητικά σχόλια εναντίον της «αναρχικής» Καλλιρρόης Παρρέν από τον Τύπο της εποχής.
Η Καλλιρόη Παρρέν, αγωνίστηκε κατά της αμάθειας και των προλήψεων, εκφράζοντας έναν υγιή φεμινισμό που ζητούσε ισοτιμία των δύο φύλων και όχι αναστροφή ρόλων. Με την βοήθεια όμως κάποιων λιγοστών υποστηρικτών της, μεταξύ των οποίων και οι Κωστής Παλαμάς και Γρηγόρης Ξενόπουλος, η Παρρέν κατόρθωσε να επιβάλει τον διεκδικητικό λόγο της και να συνεχίσει τον αγώνα της για 31 συνεχή χρόνια, διακόπτοντας μόνον όταν το 1918 εξορίστηκε για περίπου 10 μήνες στην Ύδρα λόγω των πολιτικών της φρονημάτων.
Η Καλλιρόη Παρρέν, στην οποία ο Παλαμάς είχε αφιερώσει και ένα ποίημά του («Χαίρε γυναίκα της Αθήνας, Μαρία, Ελένη, Εύα. Να η ώρα σου. Τα ωραία σου φτερά δοκίμασε και ανέβα και καθώς είσαι ανάλαφρη και πια δεν είσαι σκλάβα προς τη μελλούμενη άγια γη πρωτύτερα εσύ τράβα και ετοίμασε τη νέα ζωή, μιας νέας χαράς υφάντρα και ύστερα αγκάλιασε, ύψωσε και φέρε εκεί τον άντρα…») εκπροσώπησε την τελευταία δεκαετία του 19ου αιώνα την Ελλάδα σε διεθνή Συνέδρια Γυναικών στο Παρίσι, το Λονδίνο και το Σικάγο (1888, 1889, 1893, 1896, 1900).
Η Καλλιρόη Παρρέν, παρόλο που πέτυχε να πείσει τον πρωθυπουργό Δ. Γούναρη να τοποθετηθεί προσωπικά υπέρ την χορήγησης ψήφου στις γυναίκες, δεν πρόλαβε να δει την χορήγηση των ίσων εκλογικών δικαιωμάτων αφού πέθανε από εγκεφαλικό επεισόδιο στις 16 Ιανουαρίου 1940 στην Αθήνα.
