Ακτές χωρίς αιγιαλό και παραλία!…

πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών
Του Ηλία Μπεριάτου*

Με αφορμή το νέο νομοσχέδιο για την (κατ’ ευφημισμόν) «προστασία του αιγιαλού» είναι ανάγκη να ξαναδούμε το θέμα των ακτών. Είναι αδιανόητο, σε μια κατ’ εξοχήν παράκτια χώρα όπως η Ελλάδα, με δυσανάλογα μεγάλο μήκος ακτών (16.000 χλμ.) σε σχέση με την έκτασή της (130.000 τ.χλμ.), να μην υπάρχει μια συνεπής πολιτική για τις ακτές.

Διευθυντής του WWF Ισπανίας: Μην καταστρέψετε τις ακτές σας, όπως η Ισπανία

πηγή: wwf.gr

Επιστολή με την οποία καλεί την ελληνική κυβέρνηση να μην ακολουθήσει το αποτυχημένο παράδειγμα της Ισπανίας στη διαχείριση του αιγιαλού απέστειλε σήμερα προς τους Υπουργούς Οικονομικών και Τουρισμού, ο Διευθυντής του WWF Ισπανίας.
«Όπως είμαι σίγουρος πως θα γνωρίζετε, η Ισπανία είναι η χώρα της Μεσογείου που υποφέρει τα μέγιστα από τη δραματική αλλοίωση και καταστροφή της παράκτιας ζώνης της. Η εκτεταμένη οικοδομική δραστηριότητα τις τελευταίες δεκαετίες, δίχως πρόβλεψη για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις είχε καταστροφικές συνέπειες, τις οποίες η χώρα καλείται να αντιμετωπίσει τα επόμενα χρόνια.
Αυτή τη στιγμή, το 75% των ισπανικών ακτών έχει οικοδομηθεί ή βρίσκεται σε στάδιο οικοδόμησης (με ρυθμό 8 εκτάρια ανά ημέρα τα τελευταία 20 χρόνια), ενώ το πρώτο χιλιόμετρο ακτογραμμής έχει οικοδομηθεί πλήρως στο ένα τρίτο των μεσογειακών ακτών της Ισπανίας. Την ίδια στιγμή, σχεδόν μισό εκατομμύριο κατοικίες είναι κενές.
[…] Η περιβαλλοντική υποβάθμιση των ακτών δεν έχει μόνο περιβαλλοντικές, αλλά και οικονομικές επιπτώσεις. Η κατάληψη περισσότερου από το 70% του αιγιαλού προκάλεσε απώλεια ανταγωνιστικότητας, ελκυστικότητας και περιβαλλοντικής ποιότητας με αντίστοιχα αρνητικές επιπτώσεις στην ποιότητα και τη σταθερότητα του τουρισμού.»
Το παραπάνω αποτελεί ένα μόνο απόσπασμα της επιστολής που απέστειλε σήμερα προς τους Υπουργούς Οικονομικών και Τουρισμού, κ. Στουρνάρα και κα. Κεφαλογιάννη, ο Διευθυντής του WWF Ισπανίας, Χουάν Κάρλος δελ Όλμο. Με την Ισπανία να αποτελεί ένα μεσογειακό παράδειγμα προς αποφυγή ως προς τη μη βιώσιμη διαχείριση των ακτών της και την υποβάθμιση του τουριστικού της προϊόντος, ο Διευθυντής του WWF Ισπανίας καλεί με επείγοντα τρόπο την ελληνική κυβέρνηση να μην υποπέσει στα λάθη της χώρας του με το καταστροφικό – όπως τέθηκε στη διαβούλευση – νομοσχέδιο για τον αιγιαλό και την παραλία.
Χαρακτηριστικά, ο Χουάν Κάρλος δελ Όλμο καλεί «εκ βάθους καρδιάς» τους Υπουργούς να εξασφαλίσουν «πως οποιαδήποτε νομοθεσία που αφορά στην παράκτια ζώνη θα εγγυάται την προστασία των παράκτιων οικοσυστημάτων και των οικολογικών υπηρεσιών που παρέχουν, ούτως ώστε να αναγνωριστεί η Ελλάδα διεθνώς ως σημαντικός τουριστικός προορισμός με σεβασμό για το βασικό τουριστικό προϊόν: τη φύση».
«Το WWF Ελλάς έχει εξ αρχής ταχθεί ενάντια σε αυτό το καταστροφικό νομοσχέδιο, ενώ οι πρωτοφανείς αντιδράσεις εκατοντάδων χιλιάδων πολιτών αλλά και φορέων εξανάγκασαν την Κυβέρνηση να αναδιπλωθεί, «παγώνοντάς» το προς το παρόν. Παρόλα αυτά, με τις Ευρωεκλογές να αποτελούν πλέον παρελθόν, οφείλουμε όλοι να επαγρυπνούμε για τα επόμενα βήματα του Υπουργείου και να πιέζουμε για ένα αποτελεσματικό, προστατευτικό και οικολογικά βιώσιμο θεσμικό πλαίσιο για τις ακτές μας. Το αποτυχημένο παράδειγμα της Ισπανίας δεν μπορεί να αποτελεί πρότυπο, αν θέλουμε πραγματικά να βγούμε από την κρίση, αξιοποιώντας με υγιή τρόπο το μοναδικό μας συγκριτικό πλεονέκτημα που δεν είναι άλλο από το φυσικό μας κεφάλαιο», σημείωσε ο Δημήτρης Καραβέλλας, Διευθυντής του WWF Ελλάς.
Περισσότερες πληροφορίες:
Ιάσονας Κάντας, Υπεύθυνος Γραφείου Τύπου WWF Ελλάς, τηλ: 210 33 14 893, κιν: 697 185 9632, i.kantas@wwf.gr
Σημειώσεις προς συντάκτες:
Δείτε εδώ ολόκληρη η επιστολή (Aγγλικά) – και η μετάφρασή της στα Ελληνικά – από τον Διευθυντή του WWF Ισπανίας, Χουάν Κάρλος δελ Όλμο, προς τους Υπουργούς Οικονομικών και Τουρισμού.

Ένα οικονομικό νομοσχέδιο που βλάπτει θάλασσες και ακτές

πηγή: TVXS
της  Αγγελικής Δημοπούλου

Μείωση των περιορισμών για την παραχώρηση αιγιαλού και παραλίας σε δήμους και ιδιώτες, νομιμοποίηση αυθαιρέτων που χρησιμοποιούνται σε επιχειρηματικές δραστηριότητες, διευκόλυνση κατασκευής έργων που εξυπηρετούν παραθαλάσσιες επιχειρήσεις, προαιρετική χάραξη της παραλίας αλλά και επί της ουσίας κατάργηση της ελεύθερης παραλίας. Πρόκειται για το νέο νομοσχέδιο του υπ. Οικονομικών «Οριοθέτηση, διαχείριση και προστασία αιγιαλού και παραλίας».

Πρόκειται για ένα νομοσχέδιο που ανοίγει την πόρτα για fast track επιχειρηματική «αξιοποίηση» των αιγιαλών χωρίς περιβαλλοντικά, κοινωνικά αλλά και επιστημονικά (!) κριτήρια. Η ψήφιση του νομοσχεδίου θα λύσει τα χέρια του ΤΑΙΠΕΔ καθώς θα ανοίξει το δρόμο για την υλοποίηση για των επενδυτικών σχεδιασμών σε περιπτώσεις όπως του Ελληνικού, του Αστέρα και της Αφάντου της Ρόδου ενώ υπάρχουν και προβλέψεις για τους διαγωνισμούς που διεξάγονται σχετικά με την παραχώρηση σαράντα τουλάχιστον τουριστικών μαρινών ανά την Ελλάδα.  «ΣΤΟΠ στην καταστροφή των ελληνικών αιγιαλών» λένε οι πολίτες. Τι υποστηρίζουν οι περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Περιορισμοί τέλος στη χρήση παραλίας

Το επερχόμενο νομοσχέδιο καταργεί την πράξη το όριο έκτασης για τις παραχωρήσεις απλής χρήσης αιγιαλού (ομπρέλες - ξαπλώστρες) που με τις ισχύουσες διατάξεις δεν είναι δυνατόν να υπερβαίνει τα 500 τ.μ. ανά παραχώρηση με υποχρεωτική ελεύθερη ζώνη μεταξύ παραχωρήσεων μήκους τουλάχιστον 100 μέτρων. Επιπλέον, όταν πρόκειται για την εκτέλεση έργων για την οποία απαιτείται η παραχώρηση και θαλάσσιου ή λιμναίου χώρου ή πυθμένα θάλασσας ή λίμνης πέραν της ζώνης των 500 μέτρων από την ακτή, η απόφαση εκδίδεται από τον Υπουργό Οικονομικών.

Επιτρέπεται δε, η παραχώρηση θαλάσσιου ή λιμναίου χώρου για την τοποθέτηση πλωτών εξεδρών εμβαδού μέχρι 150 τετραγωνικών μέτρων για την εξυπηρέτηση πολιτιστικών ή ψυχαγωγικών σκοπών. Δεν μπορούν πάντως σε αυτές να λειτουργούν εστιατόρια ή κέντρα αναψυχής.

Χτίστε ελεύθερα...

Διευκολύνεται η δημιουργία μόνιμων κατασκευών από ιδιώτες για επιχειρηματικούς σκοπούς. Η μόνη προϋπόθεση είναι η παραχώρηση «να κρίνεται απολύτως απαραίτητη για την επίτευξη του επιχειρηματικού σκοπού» από τον γενικό γραμματέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης. Αυτό ανοίγει το δρόμο στους επιχειρηματίες των ξενοδοχειακών μονάδων να επεκτείνουν τις εγκαταστάσεις τους στη ζώνη από την παραλία έως τη θάλασσα.

Για το λόγο αυτό θα επιτρέπεται και η επιχωμάτωση, δηλαδή το μπάζωμα του θαλάσσιου χώρου για την εξυπηρέτηση επιχειρηματικής δραστηριότητας που έχει ενταχθεί στις στρατηγικές επενδύσεις ή έχει εγκριθεί ΕΣΧΑΔΑ ή ΕΣΧΑΣΕ (ειδικά σχέδια χωρικής ανάπτυξης δημοσίων ή ιδιωτικών ακινήτων). Για κάθε κλίνη που διαθέτει η όμορη τουριστική μονάδα, μπορούν να επιχωματωθούν μέχρι πέντε (5) τετραγωνικά μέτρα θαλάσσιου χώρου.

...και αυθαιρετήστε

Το σχέδιο νόμου προβλέπει επίσης τη δυνατότητα νομιμοποίησης αυθαίρετων κατασκευών (έναντι οικονομικού ανταλλάγματος) που βρίσκονται στον αιγιαλό και την παραλία και τα οποία χρησιμοποιούνται για επιχειρηματικούς σκοπούς. Όλοι οι νόμοι για τη νομιμοποίηση αυθαιρέτων μέχρι σήμερα (2 παρ. 2 ν. 4178/2013) εξαιρούν τον αιγιαλό και την παραλία, τα δάση και τους αρχαιολογικούς χώρους ως περιπτώσεις που αντίκεινται στο Σύνταγμα.

Περίπου διατάξεις για τη νομιμοποίηση έργων που κατασκευάστηκαν «πριν την έναρξη ισχύος» του νόμου. Σημειώνεται ότι η ισχύουσα για τη νομιμοποίηση αυθαίρετων κατασκευών, προέβλεπε τουλάχιστον καταληκτική ημερομηνία. Επιπλέον σύμφωνα με τις περιβαλλοντικές οργανώσεις δεν υπάρχουν σαφή κριτήρια για την προστασία του περιβάλλοντος ενώ η «περιβαλλοντική έκθεση με συνοπτική γνωμοδότηση της αρμόδιας Περιφερειακής υπηρεσίας» παραβιάζει την ευρωπαϊκή νομοθεσία (οδηγίες 2011/92/ΕΕ, 92/43/ΕΟΚ), τουλάχιστον για όσα έργα υπάγονται σε αυτήν.

Αντίο στις ελεύθερες παραλίες;

Στο νέο νομοσχέδιο του υπ. Οικονομικών έχουν αφαιρεθεί οι ρητές αναφορές στην υποχρέωση ελεύθερης και απρόσκοπτης πρόσβασης στον αιγιαλό, καθώς και η απαγόρευση της παραχώρησης της αποκλειστικής χρήσης αιγιαλού και παραλίας. Η μόνη αναφορά είναι ότι στις παραχωρήσεις πρέπει «να περιλαμβάνονται όροι χρήσης που να διασφαλίζουν την πρόσβαση του κοινού, ύστερα από αιτιολογημένη στάθμιση των συμφερόντων που εξυπηρετούνται ή βλάπτονται».

Αναφέρεται επιπλέον ότι «όταν απαιτείται, για την κατασκευή έργου, η περιέλευση της παραλίας στην κοινή χρήση, ο ιδιοκτήτης του θιγόμενου ακινήτου μπορεί να αφήσει σε κοινή χρήση το τμήμα του ακινήτου που καταλαμβάνεται από τη ζώνη παραλίας, με συμβολαιογραφική πράξη που μεταγράφεται αρμοδίως». Επιπροσθέτως, το σχέδιο νόμου προβλέπει ρητά ότι με κοινή απόφαση του Υπουργού Οικονομικών και του κατά περίπτωση αρμόδιου Υπουργού ή με πράξη άλλης αρχής που εκδίδεται σύμφωνα με ειδικές διατάξεις επιτρέπεται η εξαίρεση τμημάτων των αιγιαλών από την κοινή χρήση, για την εξυπηρέτηση επιτακτικού δημοσίου συμφέροντος που αφορά την εθνική άμυνα και δημόσια ασφάλεια, την υγεία και την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος ή όταν απορρέει σχετική υποχρέωση από διεθνείς συμβάσεις.

^{«ΣΤΟΠ στην καταστροφή των ελληνικών αιγιαλών» - Τι λένε οι πολίτες}

Η σελίδα «ΣΤΟΠ στην καταστροφή των ελληνικών αιγιαλών» στο Facebook δημιουργήθηκε πριν από λίγες ημέρες και η συμμετοχή του κόσμου σε αυτή αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς. Σήμερα μέσα σε λίγες ώρες ο αριθμός των μελών έφτασε από τις 12.171 μέλη στις 12.898 μέλη.

«Εισπρακτικοί οι στόχοι»

«Ο προφανής στόχος είναι εισπρακτικός και διευκολυντικός προς τη νομιμοποίηση αυθαιρεσιών και την απρόσκοπτη χωροθέτηση χρήσεων ασύμβατων με τις ανάγκες προστασίας της παράκτιας ζώνης και τον κοινόχρηστο χαρακτήρα τους» σημειώνει η WWF και προσθέτει ότι το νομοσχέδιο «περιορίζει με άμεσο και έμμεσο τρόπο την πρόσβαση του κοινού σε ένα πολύτιμο δημόσιο αγαθό». Τονίζει δε ότι υπάρχουν σημαντικά τμήματα του νομοσχεδίου που είναι αντισυνταγματικά και ορισμένα αντίθετα στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Τέλος επισημαίνει ότι και οι καθαρά εισπρακτικοί στόχοι του σχεδίου είναι καταδικασμένοι σε αποτυχία. «Οι εκατομμύρια επισκέπτες της χώρας μας δεν έρχονται να δουν ούτε κατειλημμένες παραλίες, ούτε επιχωματωμένους θαλάσσιους χώρους ή κακότεχνες κατασκευές σε αποκλεισμένες ακτές. Οι τουρίστες έρχονται για τη φύση μας και αυτή θα έπρεπε να είναι η βασική μέριμνα της κυβέρνησης».

Η WWF σε ανοικτή επιστολή που απέστειλε σήμερα καλεί τους βουλευτές να ασκήσουν κάθε πιθανή πίεση «ώστε αυτή η οικολογικά εγκληματική πρόταση να μην κατατεθεί στη Βουλή.

Η επιστολή

 «Το νομοσχέδιο αφαιρεί μια σημαντική φυσική άμυνα»

«Η WWF από το 2011 που ξεκίνησε η κρίση παρακολουθεί ακόμη πιο επισταμένα τα νομοθετήματα που προωθούνται. Έχουμε δει έναν καταιγισμό κακής νομοθεσίας για το περιβάλλον. Αυτό το νομοσχέδιο είναι το χειρότερο που έχουμε δει. Είναι εντελώς ωμό και αποκλειστικά εισπρακτικό. Η Ελλάδα είναι μια παράκτια χώρα και μάλιστα με πολύ μεγάλης οικολογικής αξίας ακτές. Κι εδώ δεν μιλάμε για μια ακτή. Το νομοσχέδιο αναφέρεται στο σύνολο της ακτογραμμής της χώρας. Μιλάμε λοιπόν για μια τεράστια καταστροφή» τονίζει στο tvxs.gr, η Θεοδότα Νάντσου, επικεφαλής πολιτικής της WWF.

«Η ακτογραμμή της Ελλάδας προστατεύει τη χώρα από τα φαινόμενα της κλιματικής αλλαγής και την περιβαλλοντική υποβάθμιση που έτσι κι αλλιώς έχουμε από τις πυρκαγιές και τη γεωργία. Η σωστή χρήση της ακτής είναι αυτό που μας προστατεύει. Το νομοσχέδιο αυτό λοιπόν αφαιρεί μια πολύ σημαντική φυσική άμυνα. Μεταξύ άλλων θα φέρει και καταστροφές μεγάλες εκτός από περιβαλλοντικής και από οικονομικής απόψεως. Αυτό το νομοσχέδιο δεν πρέπει να πάει στη Βουλή. Ακόμη κι αν προσθαφαιρεθούν τροπολογίες είναι τόσο κακό που και πάλι θα μιλάμε για καταστροφή. Είναι έγκλημα» καταλήγει η Θεοδότα Νάντσου.

^{Οι πρώτες πολιτικές αντιδράσεις}

Τα άφαντα επιστημονικά κριτήρια

Άφαντα φαίνεται πως είναι από το νομοσχέδιο του υπ. Οικονομικών τα επιστημονικά κριτήρια. Σύμφωνα με τον Βασίλη Λυκούση, αντιπρόεδρο και προεδρεύων του Ελληνικού Κέντρου Θαλάσσιων Ερευνών στο υπό δημόσια διαβούλευση νομοσχέδιο «δεν υπολογίζεται σωστά ο αιγιαλός με την έννοια του φυσικού περιβάλλοντος κι αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για το αν μπορεί να χτίσει κάποιος σε μια έκταση στον αιγιαλό ή στα όρια του αιγιαλού».

«Ο καθορισμός είναι ελλιπής, χωρίς επιστημονικά κριτήρια και μειώνει σημαντικά το πραγματικό εύρος της παραλίας. Ο παλαιός Αιγιαλός και ο Αιγιαλός πρέπει να χαρακτηρίζονται με βάση το σημείο που φτάνει το μέγιστο των κυμάτων τα οποία επηρεάζουν την παραλία. Αυτό πρέπει να μετρηθεί σε βάθος τουλάχιστον 50 ετών. Η μετακίνηση της παραλίας μέσω των κυμάτων πρέπει να κάνει τον κύκλο της αλλιώς επηρεάζεται η υγεία της παραλίας και δεν πρόκειται να είναι βιώσιμη. Όταν παρεμβαίνουμε με κτίσματα και δρόμους εμποδίζουμε τον φυσικό αυτό κύκλο σε επίπεδο δεκαετιών. Το αποτέλεσμα είναι να διαβρώνονται τα κτίσματα όπως έγινε φέτος στην παραλία Περίσσια της Σαντορίνης που ξηλώθηκε ολόκληρη και υπέστησαν ζημιές κτίρια που στεγάζουν ταβέρνες. Αυτό ήταν φυσιολογικό. Φυσιολογική εξέλιξη της παραλίας. Απλώς στην Περίσσια τα κτίσματα βρίσκονται εντός ή στις παρυφές του Αιγιαλού» εξηγεί στο tvxs.gr, ο Βασίλης Λυκούσης.

Το να μη λαμβάνονται υπόψη τα επιστημονικά κριτήρια (κυματισμοί, εξέλιξη της μορφολογίας της παραλίας, δυναμική εξέλιξη της παραλίας) μπορεί λοιπόν να δημιουργήσει πρόβλημα όχι μόνο στην οικολογία της περιοχής αλλά και στις επιχειρήσεις που θα στεγαστούν σε κτίρια που βρίσκονται στον Αιγιαλό. «Πολύ επιχειρηματίες δεν καταλαβαίνουν ότι κάτι τέτοιο θα γυρνούσε μπούμερανγκ εναντίον τους. Πιστεύεται καμιά φορά ότι οι επιστήμονες δεν θέλουν να κτιστεί τίποτα. Δεν είναι έτσι. Η παραλία πρέπει να μείνει ανέγγιχτη και να μην επηρεάζεται ο φυσικός της κύκλος. Μπορεί εντός τριών ή πέντε ετών να μην υπάρξουν μεγάλοι κυματισμοί που θα δημιουργήσουν πρόβλημα. Αυτό δεν σημαίνει ότι σε είκοσι χρόνια δεν θα υπάρξουν. Μπορεί να γίνει ένας μεγάλος νοτιάς ή ένας μεγάλος βοριάς. Αρεσκόμαστε να μιλάμε για ακραία καιρικά φαινόμενα. Δεν είναι έτσι. Κάτι που δεν το γνώρισε η γενιά μας δεν σημαίνει ότι δεν συνέβη στο παρελθόν. Τα μέγιστα φαινόμενα επανέρχονται» τονίζει ο κ. Λυκούσης.

«Πρέπει να υπάρχουν επιστημονικά κριτήρια. Υπάρχουν κυματικά μοντέλα κι εδώ χρειάζονται άνθρωποι με κατάλληλες γνώσεις. Από τη μία οι ορισμοί στο νομοσχέδιο είναι υπεραπλοποιημένοι. Ένα δεύτερο θέμα είναι η επιτροπή που θα κρίνει τον Αιγιαλό. Πρέπει να είναι υπερτοπική και να λειτουργεί σε κεντρικό επίπεδο στο ΥΠΕΚΑ, όχι ξεχωριστή σε κάθε περιφέρεια που θα χρησιμοποιεί διαφορετικά κριτήρια με βάση τις πιέσεις που θα δέχεται. Επιπλέον στη σύνθεση της επιτροπής περιλαμβάνονται μηχανικοί της περιφέρειας χωρίς εξειδίκευση. Πρέπει να υπάρχει εξειδικευμένος στα κύματα ωκεανογράφος, γεωλόγος εξειδικευμένος στην εξέλιξη της γεωμορφολογίας της παραλίας και ακτομηχανικός εξειδικευμένος στην δυναμική εξέλιξη της παραλίας. Τέτοιοι επιστήμονες μπορούν να δώσουν μια σοβαρή άποψη» καταλήγει.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ:  Ενδοκυβερνητικές αντιδράσεις για τις παραλίες