Αυτή η επαναλαμβανόμενη κακόγουστη παιδιά έχει πάψει από καιρό να είναι αθώα (αν ποτέ ήταν…) Η όποια δημόσια συζήτηση για τη διαχείριση των αστικών απορριμμάτων σε συνθήκες τεχνητού, κατά το πλείστον, πανικού συμφέρει όποιους επιθυμούν τάχα σήμερα άμεσα αποτελεσματικές λύσεις (ενώ επί δεκαετίες αδιαφορούσαν ή έκαναν μπαλώματα), βάζοντας σε δεύτερη και τρίτη μοίρα τρία πολύ σημαντικά ζητήματα:
Πρώτον, το οικονομικό κόστος της όποιας λύσης, δεύτερον, τη βιωσιμότητά της και τις επιπτώσεις στο περιβάλλον, και τρίτον, τον εξ ορισμού δημόσιο χαρακτήρα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Η συζήτηση για την αναζήτηση λύσης σε συνθήκες συναγερμού και πανικού ευνοεί τον προσανατολισμό σε επιλογές που αδιαφορούν τόσο για την εισβολή της ιδιωτικής επιχείρησης σ’ έναν χώρο κατ’ εξοχήν συλλογικής ευθύνης, όσο και για τις επιπτώσεις στο περιβάλλον. Οι άλλες λύσεις, χρειάζονται μια κάποια νηφαλιότητα για ν’ ακουστούν και να για να πείσουν. Γιατί είναι λιγότερο θεαματικές, χρειάζονται πιο συστηματική προσπάθεια, ακόμη και καλλιέργεια άλλης νοοτροπίας. Και, κυρίως, το όφελος από την επιλογή τους δεν είναι μετρήσιμο κατά κύριο λόγο σε χρήμα (αν και είναι πιο οικονομικές, τελικά), αλλά σε ποιότητα ζωής, άμεσα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα.
Προσφύγαμε στην Οικολογική Εταιρία Ανακύκλωσης και στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Εργαζομένων στους ΟΤΑ, για να συζητήσουμε τις λύσεις που προτείνουν και τους λόγους που τις φέρνουν σε αντίθεση με τις επιλογές της κυβέρνησης, οι οποίες οδηγούν στη θερμική επεξεργασία (καύση) με όλες τις επιπτώσεις που αυτή θα έχει στην τσέπη μας και στο περιβάλλον.
Χ. Γ.
ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ Ο ΝΙΚΟΣ ΑΝΔΡΙΟΠΟΥΛΟΣ ΚΑΙ Η ΜΑΙΡΗ ΦΩΤΕΙΝΟΥ
ΠΙΟ ΧΑΜΗΛΟ ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΤΩΝ ΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΛΥΣΕΩΝ
Διαλέγουν την πιο ακριβή
και πιο βλαπτική μέθοδο
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΦΙΛΙΠΠΟ ΚΙΡΚΙΤΣΟ*
Το μέγεθος του προβλήματος της διαχείρισης των απορριμμάτων εξαρτάται και από το μέγεθος του αρχικού όγκου τους. Υπάρχει τελικά κάποιος τρόπος να περιοριστεί στην πηγή, πριν καταλήξει στους κάδους απορριμμάτων και στη συνέχεια στους ΧΥΤΑ;
Φυσικά και υπάρχει, και εμπεριέχεται μέσα σε όλες τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στον εθνικό σχεδιασμό και στις υποχρεώσεις της Ελλάδας. Και αυτό έχει να κάνει κυρίως με την ανακύκλωση, η οποία σημαίνει διαλογή στην πηγή. Και η πρόταση που έχουν κάνει οι οικολογικές οργανώσεις είναι να μπούνε 4 κάδοι παντού: ο ένας για το χαρτί, ο άλλος για τα υπόλοιπα ανακυκλώσιμα, -δηλαδή πλαστικό, γυαλί, μέταλλα-, ο τρίτος για τα οργανικά και ο τέταρτος για τα υπολείμματα. Οπότε ο πρώτος μπορεί να πηγαίνει κατευθείαν στη χαρτοβιομηχανία χωρίς διαλογή για ανακύκλωση, ο δεύτερος θα πηγαίνει στα κέντρα διαλογής ανακυκλώσιμων υλικών για διαλογή και μετά για ανακύκλωση, ο τρίτος κάδος με τα οργανικά θα πηγαίνει σε μονάδες κομποστοποίησης, που είναι και οι πιο φτηνές μέθοδοι, και ο τέταρτος κάδος θα πηγαίνει για βιομηχανική διαχείριση σε κέντρα μηχανικού διαχωρισμού που υπάρχουν, όπως είναι στην Αττική και σε άλλα μέρη, και από εκεί και πέρα τα υπολείμματα θα πηγαίνουν σε ΧΥΤΑ. Έτσι, αντί να πάμε κατευθείαν για βιομηχανική διαχείριση ή για ΧΥΤΑ το σύνολο των απορριμμάτων, μπορούμε να περιορίσουμε την ποσότητα κατά 70 και το 80%.
Ποια η θέση της Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης για την καύση, την πυρόλυση, αυτές τις μεθόδους διαχείρισης των απορριμμάτων;
Όπως σας είπα, η διαλογή στην πηγή μπορεί να εκτρέψει πάρα πολλές ποσότητες, οι οποίες θα πήγαιναν για θερμική επεξεργασία, δηλαδή καύση, πυρόλυση και αεριοποίηση. Γι’ αυτό υπάρχει και μεγάλη αντίθεση απέναντι σε αυτές τις τεχνολογίες και τη διαλογή στην πηγή. Αντιδρούν τα οργανωμένα συμφέροντα απέναντι σε αυτές τις επιλογές. Αυτές οι τεχνολογίες είναι οι πιο ακριβές, να το πούμε ξεκάθαρα. Και αν περάσουμε στην επιλογή η οποία γίνεται στην Αττική ή σε άλλα μέρη, δηλαδή της βιολογικής ξήρανσης, η οποία είναι αποξήρανση και τεμαχισμός των σκουπιδιών για να πάνε για καύση, αυτή η μέθοδος είναι πιο ακριβή από την σκέτη καύση. Αυτό φαίνεται και από τη διεθνή εμπειρία, όπου βλέπουμε ότι το κόστος είναι πολύ μεγαλύτερο, αλλά και από τις προσεγγίσεις τις οικονομικές που έχουμε κάνει στην Ελλάδα.
Υπάρχουν πόροι για να προωθηθεί μια εναλλακτική μέθοδος, γιατί ακούμε για συμπράξεις με τον ιδιωτικό τομέα. Τα δημοτικά τέλη που πληρώνει ο πολίτης, το κάθε νοικοκυριό, δεν αρκούν;
Σήμερα ο ένας τόνος απορριμμάτων κοστίζει για τους δήμους από 150 με 200 ευρώ. Από αυτό το κόστος, ένα πολύ μικρό μέρος είναι η τελική διαχείριση σε χώρους ταφής. Στην Αττική είναι 40 ευρώ από αυτά τα 200 περίπου. Εάν πάμε για καύση ή για βιολογική ξήρανση και καύση, έχουμε υπολογίσει στην Αττική ότι αυτό το 40 που είναι η τελική διαχείριση θα γίνει 180 τουλάχιστον ευρώ. Αν πάμε στην λογική της διαλογής στην πηγή και στην κομποστοποίηση σαν βασική τεχνολογία, τότε μιλάμε για 70 ευρώ τον τόνο η τελική διαχείριση. Το 40 θα γίνει 70, δηλαδή θα έχουμε μια αύξηση, η οποία θα αντισταθμιστεί από τα πολύ καλύτερα αποτελέσματα. Αν πάμε στη θερμική επεξεργασία θα έχουμε πολύ μεγάλη αύξηση. Τότε τα χρήματα δε φτάνουν. Οπότε πρέπει ένα μέρος να χρηματοδοτηθεί από δημόσιους πόρους, δηλαδή ευρωπαϊκούς και εθνικούς, και το υπόλοιπο να το βάλουνε ιδιώτες. Άρα μπαίνουν οι ιδιώτες επειδή επιλέγουμε τις ακριβές λύσεις. Και βέβαια ο ιδιώτης, όταν θα βάλει αρκετά εκατομμύρια, θα δεσμεύσει τις τοπικές κοινωνίες για τουλάχιστον 25 χρόνια. Είδαμε τη σύμβαση που βγήκε στην Κοζάνη τώρα που είναι για 27 χρόνια, για να μπορέσει να αποσβέσει το κεφάλαιο που έχει επενδύσει. Ενώ άμα πάμε στις λύσεις που προτείνουμε εμείς, φτάνουνε οι εθνικοί πόροι για να γίνει, και μαζί με τους ευρωπαϊκούς μπορούμε να υλοποιήσουμε, με δημόσιο χαρακτήρα, αυτή την τελική διαχείριση.
Στην περίπτωση που καταφύγει, κακώς, κάποιος δήμος στην καύση, δεν θα πρέπει να παρέχει όλο και περισσότερη ποσότητα απορριμμάτων επί 27 χρόνια, για παράδειγμα; Τι γίνεται στη περίπτωση που δεν υπάρχει αυτή η ποσότητα;
Ένας επενδυτής ιδιώτης ο οποίος θα βάλει τα λεφτά του, θα βάλει τέτοιες ρήτρες μέσα στη συμφωνία για να διασφαλιστεί, ώστε αν μετά από 5 ή 10 χρόνια αποφασίσει ο δήμος να κάνει πιο πολλή ανακύκλωση και δεν θα έχει ποσότητες απορριμμάτων σταθερές, τότε θα πληρώσουμε ποινικές ρήτρες. Άρα είμαστε δεσμευμένοι απέναντι σε αυτές τις συμφωνίες για αρκετές δεκαετίες, γι’ αυτό και θα πρέπει να προσέξουμε πάρα πολύ αυτές τις επιλογές, οι οποίες οδηγούν σε πολύ μεγάλη αύξηση της τελικής διαχείρισης. Αυτό το κόστος θα μετακινηθεί στα δημοτικά τέλη, άρα θα πληρώσουν οι δημότες. Εμείς πιστεύουμε ότι μπορούμε να το αποφύγουμε, είναι αυτοκτονία να πάμε στις ακριβές λύσεις και μάλιστα χωρίς να έχουμε εξετάσει καθόλου κατά τόπους τους περιφερειακούς σχεδιασμούς τις οικονομικές επιλογές που έχουμε.
Και κάτι τελευταίο. Είδαμε στον δήμο της Ελευσίνας το πρόγραμμα “Πληρώνω όσο πετάω”. Μπορείτε να μας πείτε δύο λόγια για αυτό;
Αυτό είναι ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα, που το κάνουμε εμείς σαν Οικολογική Ανακύκλωση μαζί με τον δήμο Αθήνας, και με άλλους φορείς, όπως το Πολυτεχνείο. Προσπαθούμε να αλλάξουμε τον τρόπο που πληρώνουμε. Είτε αυτό αφορά το δήμο, είτε κάθε νοικοκυριό. Να συνδέσουμε δηλαδή τα δημοτικά τέλη με την ποσότητα και όχι με τα τετραγωνικά που έχει το σπίτι μας. Έτσι ο κόσμος έχει κίνητρο να συμμετέχει πιο πολύ στην ανακύκλωση, στην οικιακή κομποστοποίηση, στην πρόληψη, στον τρόπο που αγοράζουμε τα προϊόντα ώστε να μην παράγουμε μετά σκουπίδια. Το έχουμε δει στην Ευρώπη όπου εφαρμόζεται, ότι τελικά το συνολικό κόστος διαχείρισης μειώνεται, άρα ωφελούνται όλοι οι δημότες, και τελικά γίνεται και πιο δίκαιος ο καταμερισμός των δημοτικών τελών.
*Ο Φ. Κιρκίτσος είναι πρόεδρος της Οικολογικής Εταιρίας Ανακύκλωσης.
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΙΔΙΩΤΕΣ, ΠΙΟ ΠΟΛΛΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΠΕΡΙΣΣΟΤΕΡΑ ΚΕΡΔΗ
ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΜΕ ΤΟΝ ΘΩΜΑ ΜΠΙΖΑ*
Δέσμια εργολαβικών συμφερόντων η κυβέρνηση
Οι δήμοι της Δυτικής Μακεδονίας είδαμε ότι προχωρούν σε ανάθεση της διαχείρισης των απορριμμάτων μέσα από σύμπραξη δημόσιου και ιδιωτικού τομέα (ΣΔΙΤ). Θεωρείτε πιθανή την κίνηση και άλλων δήμων προς αυτή την κατεύθυνση; Για ποιους λόγους η ΠΟΕ-ΟΤΑ τη θεωρεί απαράδεκτη;
Θα πρέπει οι εργαζόμενοι στους ΟΤΑ αλλά και οι δημότες, που θα κληθούν να πληρώσουν αυτή την πολιτική, να γνωρίζουν πολύ καλά τι σημαίνει ΣΔΙΤ στη διαχείριση των απορριμμάτων. Το έχουν ήδη γνωρίσει στις εθνικές οδούς με τα πανάκριβα διόδια, την Αττική οδό κλπ. Σήμερα που τα μεγάλα δημόσια έργα δεν υπάρχουν πια, η μεγάλη «μπίζνα» είναι η διαχείριση των απορριμμάτων.
Να το πούμε απλά. Το κράτος αυτή την στιγμή επιλέγει τον πιο ακριβό τρόπο διαχείρισης που είναι η επεξεργασία των σύμμεικτων απορριμμάτων με βιοξήρανση - καύση και κομποστοποίηση , ακριβώς για να δηλώσει οικονομική αδυναμία και να βάλει στο παιχνίδι της διαχείρισης το ιδιωτικό κεφάλαιο.
Τα ιδιωτικά κεφάλαια θα αποσβεσθούν από τα τέλη των ΑΠΕ (ανανεώσιμων πηγών ενέργειας) και από τα «τέλη εισόδου», που θα πληρώνουν για τα σκουπίδια τους οι δήμοι στους ιδιώτες που θα διαχειρίζονται τις μονάδες επεξεργασίας και τους ΧΥΤΥ.
Με τους υπολογισμούς της ΠΟΕ-ΟΤΑ , το κόστος της διαχείρισης θα εκτιναχθεί από 40 ευρώ τον τόνο σε πάνω από 300 ευρώ τον τόνο. Θεωρούμε λοιπόν όχι απλά απαράδεκτη αλλά εγκληματική αυτή την κίνηση που υλοποιεί την κυβερνητική πολιτική στον τομέα της διαχείρισης των απορριμμάτων.
Η συγκεκριμένη σύμβαση προβλέπει διάρκεια 27 ετών. Μια τέτοια δέσμευση δεν αποτελεί ουσιαστικά ανασταλτικό παράγοντα στην εφαρμογή νέων προηγμένων τεχνολογιών μελλοντικά;
Δεν τους ενδιαφέρει καθόλου αυτό το εύλογο ερώτημα. Οι μέθοδοι διαχείρισης που επιλέγονται είναι ήδη ξεπερασμένες , είναι πανάκριβες και είναι οι λιγότερο φιλικές στο περιβάλλον. Αρκεί να σας πω πως η ΡΑΕ (Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας), αλλά και ο αρμόδιος κοινοτικός επίτροπος μετά από ερώτηση του ευρωβουλευτή Ν. Χουντή, δέχονται πως το υλικό που θα παράγεται προς καύση για ενεργειακή αξιοποίηση «πρέπει να προέρχεται από 100% βιοαποδομήσιμο κλάσμα αστικών απορριμμάτων», κάτι το οποίο είναι αδύνατο να επιτευχθεί με τα εργοστάσια μηχανικής ανακύκλωσης και βιοξήρανσης σύμμεικτων απορριμμάτων που προωθεί σήμερα η κυβέρνηση. Η κυβέρνηση δεν είναι αφελής. Απλά είναι δέσμια των εργολαβικών συμφερόντων.
Συχνά προβάλλεται ως δικαιολογία για τη σύναψη συμβάσεων με τη μορφή ΣΔΙΤ ή με πλήρη παραχώρηση σε ιδιώτες επιχειρηματίες η έλλειψη οικονομικών πόρων για τη χρηματοδότηση των απαιτούμενων έργων.
Οι δημότες με τα δημοτικά τέλη πληρώνουν με το παραπάνω το μερίδιο που τους αναλογεί για τη διαχείριση των απορριμμάτων. Η ΠΟΕ-ΟΤΑ αλλά και η πλειοψηφία των φορέων που απασχολούνται με τη διαχείριση των Στερεών Αποβλήτων συγκλίνουν σε ένα πράσινο, ρεαλιστικό, εναλλακτικό σχέδιο που βασίζεται στην πρόληψη, στη διαλογή στην πηγή, στην ανακύκλωση, στην οικιακή και κοινοτική κομποστοποίηση προδιαλεγμένων απορριμμάτων, που είναι άμεσα υλοποιήσιμο και βρίσκεται στην καρδιά της πράσινης ανάπτυξης, δημιουργώντας πολύ περισσότερες θέσεις εργασίας, ικανοποιώντας όλες τις νομικές υποχρεώσεις της χώρας, είναι κοινωνικά αποδεκτό και σαφέστατα πολύ πιο οικονομικό.
Όμως αυτό το σχέδιο έχει ένα «ελάττωμα». Θέλει η διαχείριση να έχει δημόσιο χαρακτήρα και αυτό δεν εξυπηρετεί τα εργολαβικά συμφέροντα και όσους τα υπηρετούν.
*Ο Θωμάς Μπιζάς είναι μέλος του γενικού συμβουλίου της ΠΟΕ-ΟΤΑ
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
Επαναχρησιμοποίηση: Είναι ο διαχωρισμός των υλικών που είναι δυνατόν να ξαναχρησιμοποιηθούν χωρίς νέα επεξεργασία (π.χ. φιάλες αναψυκτικών και ποτών). Πέρα, όμως, από αυτά συχνά μπορούν να ξαναχρησιμοποιηθούν, με μικρές έστω επισκευές, ηλεκτρικές συσκευές, έπιπλα, είδη ρουχισμού κ.λπ.
Καύση: Μορφή θερμικής επεξεργασίας των απορριμμάτων, που καίγονται για να παράξουν θερμική ενέργεια. Κρίνεται ευρύτατα ασύμφορη, λόγω υψηλότατου κόστους, και βλαπτική, λόγω εκπομπής επικίνδυνων αερίων κατά την καύση και λόγω της τοξικής στάχτης που μένει ως κατάλοιπο.
Κομποστοποίηση: Αφορά τα οικιακά οργανικά απόβλητα (35%-50% των απορριμμάτων) και τα προϊόντα του κλαδέματος. Μπορεί να γίνει σε οικιακή κλίμακα ή δημοτική μειώνοντας σημαντικά τον όγκο των διαχειρίσιμων απορριμμάτων και παρέχοντας σημαντικό οικονομικό και κοινωνικό όφελος από τη διάθεση του εδαφοβελτιωτικού κομπόστ για οικιακή χρήση ή για βελτίωση αγροτικών – δασικών εδαφών.
Πρόληψη: Αφορά ενέργειες που μπορούν να γίνουν με στόχο τη μείωση του αρχικού όγκου απορριμμάτων. Αντικείμενό της είναι η γενικότερη επέμβαση στη φάση της παραγωγής – συσκευασίας – εμπορίας με στόχο τον περιορισμό των άχρηστων υλικών που επιβαρύνουν τον αρχικό όγκο.
Συνδέεται, όμως, και με τα δημοτικά τέλη, καθώς η σύνδεσή τους με τον όγκο απορριμμάτων που παράγει κάθε νοικοκυριό, μπορεί να συντελέσει στη μείωση του όγκου τους. Η αρχή, όμως, «πληρώνω όσο πετάω» συνιστά και επιφυλάξεις, γιατί αφενός είναι δύσκολο να μετρηθεί με ακρίβεια ο όγκος κάθε νοικοκυριού, αφετέρου υπάρχει κίνδυνος να μειωθούν τα έσοδα από τα δημοτικά τέλη, κυρίως από επιχειρήσεις με εγκαταστάσεις πολλών τετραγωνικών, αλλά με μικρό σχετικά όγκο απορριμμάτων.
Πυρόλυση-αεριοποίηση: Δεν θεωρούνται δόκιμες μέθοδοι επεξεργασίας αστικών στερεών αποβλήτων, γι’ αυτό και δεν υπάρχει σχετική εγκατάσταση στην ΕΕ, παρά τις προσπάθειες που γίνονται από τη δεκαετία του 1970.
ΠΗΓΗ: ΕΠΟΧΗ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου