του Μιχάλη Τρίκκα
Το 1791, ο Βρετανός φιλόσοφος Τζέρεμι Μπένθαμ παρουσίασε ένα σχέδιο που θα άλλαζε ριζικά το σωφρονιστικό σύστημα στη χώρα του. Το "Πανοπτικό" ήταν μια πρότυπη φυλακή, που επέτρεπε τη συνεχή επίβλεψη των κρατουμένων χωρίς εκείνοι να γνωρίζουν αν παρακολουθούνται ή όχι. Παρ' ότι το ακριβές σχέδιο του Μπένθαμ δεν υλοποιήθηκε ποτέ, η γενική του μορφή μελετήθηκε διεξοδικά σε Ευρώπη και Αμερική, με αποτέλεσμα σήμερα να δρέπουμε τους καρπούς.
Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο δίκτυο CNN, ο διωκόμενος για τις αποκαλύψεις του ιδρυτής του WikiLeaks, Τζούλιαν Ασάντζ, αναφέρθηκε στους κινδύνους που εγκυμονούν για τα δημοκρατικά και πολιτικά δικαιώματα μια σειρά νέες τεχνολογίες και ειδικότερα η προσπάθεια μυστικών υπηρεσιών και μεγάλων επιχειρήσεων να μετατρέψουν το Ίντερνετ σε ένα τεράστιο σύστημα παρακολούθησης.
"Το Όντερνετ οδήγησε σε επαναστάσεις σε όλο τον κόσμο. Σήμερα όμως βρίσκεται σε εξέλιξη μια προσπάθεια καταστολής. Την ώρα που ολόκληρες κοινωνίες συνδέονται online, αναπτύσσονται σε παγκόσμια κλίμακα μαζικά συστήματα παρακολούθησης", τόνισε υποστηρίζοντας ότι βασικό εργαλείο αυτής της προσπάθειας είναι η λεγόμενη στρατηγική παρακολούθηση.
"Είναι φτηνότερο σήμερα να παρακολουθείς συνολικά τις επικοινωνίες σε μια χώρα και να τις αποθηκεύεις μόνιμα παρά να στρέφεσαι ειδικά κατά ενός συγκεκριμένου ατόμου", τόνισε ο Ασάντζ αναφερόμενος στις σχεδόν απεριόριστες δυνατότητες της ψηφιακής τεχνολογίας να συλλέγει δεδομένα τα οποία μπορεί να ανασύρει κατά βούληση.
Ορισμένες από τις πιο επικίνδυνες τεχνολογίες αυτές υιοθετούνται σήμερα χωρίς ουσιαστικές αντιδράσεις μεταμφιεσμένες σε απλές καινοτομίες που βελτιώνουν την ασφάλεια και την παραγωγικότητα ή απλώς κάνουν τη ζωή μας πιο άνετη. Ας δούμε μερικά παραδείγματα.
1. Και τα λεωφορεία έχουν αυτιά
Οι κάμερες παρακολούθησης πολλαπλασιάζονται σαν τα μανιτάρια στους κεντρικούς δρόμους των Δυτικών μητροπόλεων, με αποτέλεσμα σχεδόν όλες οι μετακινήσεις των πολιτών να καταγράφονται. Υπάρχουν όμως τυφλά σημεία. Τι γίνεται, για παράδειγμα με τα μέσα μαζικής μεταφοράς; Σύμφωνα με ρεπορτάζ της ηλεκτρονικής εφημερίδας "the Daily", μια σειρά δήμοι των ΗΠΑ ετοιμάζονται να λύσουν το πρόβλημα φυτεύοντας "κοριούς" σε λεωφορεία και τραμ.
Τα συστήματα παρακολούθησης θα μπορούν να φιλτράρουν τον θόρυβο και να απομονώνουν τις συζητήσεις των επιβατών. Επίσημη δικαιολογία για την εγκατάστασή τους είναι ότι με αυτό τον τρόπο θα επιλύονται γρήγορα και αποτελεσματικά οι αντιπαραθέσεις μεταξύ οδηγών. Παρ' ότι οι αρχές του Σαν Φρανσίσκο απέφυγαν να σχολιάσουν την είδηση, δεν έκρυψαν την εκτίμησή τους για το "αξιόπιστο και τεχνολογικά προηγμένο σύστημα που θα αυξήσει την ασφάλεια των επιβατών".
2. Η βιτρίνα που σε κοιτάζει
Η είδηση πέρασε στα ψιλά των εφημερίδων. Στα μέσα Νοεμβρίου, το πρακτορείο Bloomberg μετέδωσε ότι μια σειρά καταστήματα σε ΗΠΑ και Αμερική εγκαθιστούν στις βιτρίνες τους πλαστικές κούκλες που είναι σε θέση να διακρίνουν την ηλικία, το φύλο και την απόχρωση του δέρματος εκείνου που τις κοιτά. Την εγκατάσταση του συστήματος δεν δικαιολογεί αυτή τη φορά η ασφάλεια των καταναλωτών, αλλά οι ανάγκες της βιομηχανίας ρούχων να συλλέγει όλο και πιο ακριβείς πληροφορίες για τις προτιμήσεις τους ώστε να αναπτύσσει νέες στρατηγικές μάρκετινγκ.
Η εταιρία που κατασκευάζει τις κούκλες-χαφιέδες αποκαλείται EyeSee και διαβεβαιώνει ότι η ειδική κάμερα είναι αόρατη και επομένως δεν θα προκαλεί αμηχανία ή τρόμο σε όσους κοντοστέκονται μπροστά σε μια βιτρίνα. Στα μελλοντικά σχέδια της EyeSee περιλαμβάνεται η ενσωμάτωσης ηχητικής τεχνολογίας που θα μπορεί να απομονώνει κάποιες λέξεις-κλειδιά από τις συνομιλίες των πελατών, καθώς και μια οθόνη που θα προβάλει διαφημίσεις που θα στοχεύουν ειδικά το άτομο που στέκεται μπροστά στη βιτρίνα ανάλογα με τα δημογραφικά στοιχεία του.
3. Η οθόνη που διατάζει
Μια από τις πιο εφιαλτικές συλλήψεις του Όργουελ φαίνεται να αποτελεί την έμπνευση για τη συγκεκριμένη τεχνολογία: μια οθόνη που σε παρακολουθεί όπως την παρακολουθείς. Ο ειδικευμένος σε τεχνολογικά ζητήματα ιστότοπος Electronista μας πληροφορεί ότι η Sony κατοχύρωσε πρόσφατα ευρεσιτεχνία για μια νέα μέθοδο που θα μετατρέπει τις τηλεοπτικές διαφημίσεις σε "διαδραστικά δικτυακά παιχνίδια".
Αναφέρονται μια σειρά "αθώα" παραδείγματα που αναδεικνύουν τη διασκεδαστική διάσταση του παιχνιδιού. Ένα διαφημιστικό μήνυμα καλεί τον θεατή να σηκωθεί όρθιος και να πει δυνατά McDonald's προκειμένου να συνεχίσει να παρακολουθεί το πρόγραμμα που έβλεπε. Όλα αυτά βρίσκονται βέβαια ακόμη σε πειραματικό στάδιο. "Παραμένει ασαφές αν από τον θεατή θα ζητείται να σταθεί όρθιος όταν λέει το όνομα του προϊόντος ή αν θα αρκεί η καθιστή εκφορά", σημειώνεται.
4. Βιομετρικά δεδομένα στους χώρους δουλειάς
Η τεχνολογία αναγνώρισης προσώπων φαίνεται να λύνει τα χέρια στις επιχειρήσεις προκειμένου να εκμεταλλεύονται κάθε δευτερόλεπτο του ωραρίου τους. Η υποχρέωση των εργαζομένων να "χτυπούν κάρτα" δεν αποτελούσε λύση, αφού τους καθυστερημένους μπορούσαν πάντα να καλύψουν κάποιοι συνάδελφοί τους. Κάτι τέτοιο όμως γίνεται σήμερα αδύνατο, καθώς, όπως μας ενημερώνει το Alternet, πολλοί εργοδότες εγκαθιστούν συστήματα αναγνώρισης προσώπων στους χώρους εργασίας.
Βιομετρικά ρολόγια όπως το FaceIn είναι ήδη αρκετά διαδεδομένα στις μεγάλες οικοδομικές επιχειρήσεις των ΗΠΑ. Κρατούν αποθηκευμένη μια ψηφιακή εικόνα του εργαζομένου η οποία μεγαλώνει σε ηλικία και γερνά μαζί του. Υποτίθεται ότι το σύστημα είναι τόσο εξελιγμένο ώστε να μπορεί να διακρίνει μεταξύ τους ομοζυγωτικά δίδυμα. Και το FaceIn δεν είναι το μοναδικό σύστημα ελέγχου των εργαζομένων. Όλο και περισσότερα καταστήματα χρησιμοποιούν το U are U, ένα ψηφιακό σύστημα αναγνώρισης δακτυλικών αποτυπωμάτων.
5. Κάθε παιδί χρειάζεται έναν μεγάλο αδελφό
Οι εργαζόμενοι πρέπει όμως να μαθαίνουν από νωρίς. Τον περασμένο μήνα, ένας Αμερικανός φοιτητής υπέβαλε μήνυση κατά σχολείου του Τέξας που υποχρέωνε τους μαθητές του να κυκλοφορούν εφοδιασμένοι με ειδικά τσιπ που κατέγραφαν τις μετακινήσεις τους. Όλο και περισσότερα σχολεία υιοθετούν άλλωστε την τεχνολογία παρακολούθησης προκειμένου να έχουν πλήρη εικόνα για τις δραστηριότητες των μαθητών.
Ένα πρόγραμμα που εφαρμόζεται ακόμη πιλοτικά χρησιμοποιεί την τεχνολογία GPS για να διασφαλίζει ότι τα παιδιά δεν θα καθυστερούν στα μαθήματα τους. Κάθε μέρα, οι μαθητές υπό επιτήρηση ξυπνάνε από μια αυτόματη τηλεφωνική κλήση που τους υπενθυμίζει ότι πρέπει να φτάσουν στο σχολείο εγκαίρως. Παράλληλα, υποχρεώνονται για πέντε φορές την ημέρα να υποβάλουν έναν συγκεκριμένο κωδικό που θα δίνει στοιχεία για την ακριβή τοποθεσία τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου