της Ελένης Πορτάλιου
πηγή: ΑΥΓΗ
Η «Αυγή» παρουσίασε στις 14 Αυγούστου 2013 τις δηλώσεις του ακραίου μνημονιακού υπουργού Μ. Βαρβιτσιώτη, ο οποίος ανακοίνωσε -σε τηλεοπτική εκπομπή του ΣΚΑΪ- ότι επίκειται κατάργηση επιδοτούμενων ακτοπλοϊκών γραμμών λόγω υψηλού κόστους. Οι ακτοπλόοι, είπε, εννοώντας τους εφοπλιστές, έχουν προβλήματα. Όπως φαίνεται, τα έχουν διατυπώσει στην έκθεση XRTC (επιχειρηματικός ναυτιλιακός σύμβουλος), η οποία συστήνει σε επιβάτες και νησιώτες να περιορίσουν τις απαιτήσεις για συχνά δρομολόγια και ποιοτικές υπηρεσίες, έως ότου ξανασταθούν στα πόδια τους οι ακτοπλοϊκές εταιρείες (!) - βλέπε εφοπλιστές.
Ο πολιτικός μας χώρος αναφέρεται με υπερβάλλοντα ζήλο στις καταστροφές που υφίστανται ο λαός και η χώρα από τις μνημονιακές πολιτικές, ενώ ελάχιστα προβάλλει ή/και δημιουργεί εναλλακτικά υποδείγματα. Υπάρχει, με λίγα λόγια, κενό προγραμματικής εμβάθυνσης, η οποία μπορεί και να συγκεκριμενοποιήσει τον χαρακτήρα και το μέγεθος των συγκρούσεων που θα αντιμετωπίσει ο ΣΥΡΙΖΑ ως αντιπολίτευση και ως πιθανή κυβέρνηση.

Απ' αυτή την προβληματική ορμώμενη θα παρουσιάσω ένα πρότυπο παράδειγμα επίλυσης της θαλάσσιας συγκοινωνίας της νήσου Σκύρου, παράδειγμα που μπορεί να αποτελέσει τη βάση για μια συνολική αντιμετώπιση της σύνδεσης των νησιών με τον ηπειρωτικό χώρο, μέσα από κινητοποίηση των τοπικών πληθυσμών και μια γενικότερη αναδιάταξη/αναμόρφωση -κεντρικά σχεδιασμένη- όλων των συντελεστών που εμπλέκονται στη σύνδεση.
Στην περιοχή της Σκύρου, ο εφοπλιστής καθόριζε τόσο τα δρομολόγια όσο και την τιμή του ναύλου, με αποτέλεσμα να μην εξυπηρετούνται οι κάτοικοι. Έτσι, το 1980 δημιουργήθηκε μια ναυτική εταιρεία με βάση τον νόμο 959/79 περί «ναυτικών εταιρειών», δηλαδή εταιρειών που δεν είναι ναυτιλιακές (συνήθως Α.Ε.) ή off shore. Πρόκειται για ένα είδος εταιρείας λαϊκής βάσης: όλες οι μετοχές είναι ονομαστικές και τα φυσικά πρόσωπα μπορούν να έχουν μέχρι 2 % του εταιρικού κεφαλαίου, ενώ τα νομικά με έδρα την Εύβοια μέχρι 35%. Εν προκειμένω, ο δήμος Σκύρου συμμετείχε με 27%, η αντιπεριφέρεια με 6,6% και η Ιερά Μονή Μεγίστης Λαύρας με 3,3%. Χρησιμοποιήθηκε ο νόμος 959/79 επειδή δεν υπάρχει ειδικός για εταιρείες λαϊκής βάσης, παρ' ότι ο συγκεκριμένος έχει πολλά προβλήματα (π.χ. περιορισμό αντικειμένου) και θα πρέπει να τροποποιηθεί. Η εταιρεία συγκέντρωσε κεφάλαιο αρχικά από τους Σκυριανούς και εν συνεχεία υπήρξε κρατική επιχορήγηση που έλαβε τη μορφή μετοχών του δήμου (περίπου 20%).
Από το 1980 μέχρι το 1989 η εταιρεία είχε ένα πλοίο, την «Ανεμόεσσα», μήκους 60 μ., από το 1989 μέχρι το 2005 είχε το πλοίο «Λυκομήδης», μήκους 80 μ., και από το 2005 μέχρι σήμερα τον «Αχιλλέα», μήκους 100 μ. Όταν υπήρξε ανάγκη να γίνει αλλαγή του «Λυκομήδη», ο οποίος είχε υπερβεί το όριο ζωής, όπως ορίζεται από εθνικούς και κοινοτικούς κανονισμούς, η εταιρεία μετά από έρευνα στη διεθνή αγορά επέλεξε το σημερινό πλοίο, κατασκευής 1987 από ναυπηγεία της Ιαπωνίας, που ήταν σε υπηρεσία στη Νότια Κορέα. Επιθεωρήθηκε επιτόπου από τη ναυτική εταιρεία Σκύρου και αγοράστηκε. Ήρθε στην Ελλάδα με ελληνικό πλήρωμα και η μετασκευή του, που αφορούσε στη συμμόρφωση με τους εθνικούς και κοινοτικούς κανονισμούς και στην αναβάθμιση του ξενοδοχειακού εξοπλισμού, έγινε στον μώλο της Δραπετσώνας.
Συνολικά η αγορά και η μετασκευή - επισκευή κόστισαν 8,5 εκατ. ευρώ, τα οποία συγκεντρώθηκαν βασικά από αποθεματικά της εταιρείας (3 εκατ.), από τραπεζικό δανεισμό (2,5 εκατ.) και αύξηση μετοχικού κεφαλαίου (2,3 εκατ.). Σήμερα το πλοίο έχει εξοφλήσει πλήρως το δάνειο και λειτουργεί με μικρά κέρδη προ αποσβέσεων. Επειδή είναι πλοίο εταιρείας λαϊκής βάσης, η συντήρησή του είναι άρτια, με γνήσια ανταλλακτικά και απόλυτη συμμόρφωση στους κανονισμούς. Τηρεί όλες τις προϋποθέσεις ασφαλείας με ουσιαστικά λειτουργικά συστήματα. Είναι, επίσης, πλήρως συνεπές με τις συμβάσεις εργασίας και την πληρωμή των φόρων. Να σημειώσουμε ότι, εφόσον παραστεί ανάγκη, το πλοίο μεταφέρει στην Κύμη επείγοντα περιστατικά ασθενών. Η εξυπηρέτηση του κοινού γίνεται με 7 εβδομαδιαία δρομολόγια τη χειμερινή περίοδο - 1 ημερησίως, ενώ τη θερινή περίοδο γίνονται 2 ή/και 3 δρομολόγια ημερησίως. Επίσης, 3 φορές την εβδομάδα, το πλοίο πηγαίνει στις βόρειες Σποράδες: Κύμη, Αλόννησος, Σκόπελος.
Η εταιρεία έχει συνάψει σύμβαση εκτέλεσης δημόσιας υπηρεσίας και επιδοτείται για 4 δρομολόγια την εβδομάδα και 10 μήνες τον χρόνο, λαμβάνοντας επιδότηση περί τις 450.000 ευρώ. Ο κύκλος εργασιών της είναι περίπου 3.600.000 ευρώ (2012). Όσον αφορά την επιδότηση, οι Σκυριανοί συνεισφέρουν περίπου 100.000 ευρώ, πληρώνοντας 3% επίναυλο για τις άγονες γραμμές. Στο ύψος του ναύλου υπάρχει δέσμευση για τα επιδοτούμενα δρομολόγια από το αρμόδιο υπουργείο.
Το πλοίο «Αχιλλέας» συμβάλλει σημαντικά στην τοπική κοινωνία και οικονομία. Είναι βασικό στοιχείο ύπαρξης της κοινωνίας (ασφάλεια, επικοινωνία, σχέσεις με τον ηπειρωτικό χώρο) και στηρίζει την τοπική οικονομία (μεταφορές προϊόντων, τουρισμός, μετακινήσεις κατοίκων και πληθυσμού με Σκυριανή καταγωγή). Ο ναύλος είναι πολύ χαμηλός, αν και οι κάτοικοι δεν θα είχαν αντίρρηση να ενισχύσουν το πλοίο τους ώστε η εταιρεία λαϊκής βάσης να έχει κέρδος και μετά τις αποσβέσεις. Σε κάθε περίπτωση, η Σκύρος έχει σημαντικά αναβαθμιστεί, λύνοντας το πρόβλημα της επικοινωνίας με τον ηπειρωτικό χώρο με μεγάλη επάρκεια και οικονομικά. Θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην σημειώσω ότι ψυχή όλου του εγχειρήματος αποτέλεσε -και αποτελεί- ο Σκυριανός πολιτικός μηχανικός Ιπποκράτης Κωστής, που όχι μόνο εργάστηκε σκληρά στη μετασκευή- επισκευή του πλοίου, αλλά, επίσης, υποστηρίζει θερμά όλη τη λαϊκή τοπική πρωτοβουλία.
Η δημιουργία και άλλων πλοίων από εταιρείες λαϊκής βάσης, μετά και την τροποποίηση του ισχύοντος νόμου 959/79, σε συνδυασμό με τον διαχωρισμό, όπου είναι αναγκαίος, εμπορευματικών και επιβατικών μεταφορών, με τη βελτίωση των λιμενικών υποδομών και με τους τουριστικούς λιμένες, μπορεί να συμβάλει καθοριστικά στην κοινωνική και παραγωγική ανασυγκρότηση των ελληνικών νησιών, που αποτελούν τόπους υψηλής πολιτισμικής και οικολογικής αξίας και διαθέτουν τις καλύτερες θάλασσες του κόσμου.